“Nếu bạn không sẵn sàng nắm giữ cổ phiếu trong 10 năm, thì đừng nghĩ tới việc giữ nó trong 10 phút.” – Warren Buffett
Bảy năm trước, tôi bắt đầu công việc đầu tư đầu tiên của mình trên cương vị là một Stock Broker – Môi giới chứng khoán – Nơi mà hầu hết tất cả những người tham gia vào thị trường chứng khoán chỉ nghĩ về việc năm giữ cổ phiếu trong vòng từ 2 -3 ngày. Thậm chí là vài giây.
Đó luôn là một trải nghiệm đầy thú vị và một bài học lớn cho chính sự nghiệp đầu tư của tôi. Tôi nhận thấy rằng gần như toàn bộ số lượng khách hàng của những chuyên viên môi giới tại văn phòng tôi làm việc đều luôn ở tình trạng lỗ, trong khi các chuyên viên này chỉ quan tâm đến phí giao dịch. (Không phải là tất cả nhưng phần lớn là thế)
Tiền không đủ thì có công ty chứng khoán cho vay thông qua hợp đồng ký quỹ (margin). Số tiền khách hàng được mua chứng khoán tăng lên gấp đến 2 – 3 lần được xem là điểm lợi to lớn mà những chuyên viên này nói với khách hàng. Nhưng mục đích của họ là một khi bạn đã sử dụng margin, bạn sẽ rơi vào vòng xoáy của những chiêu trò “lướt sóng”. Tài khoản của bạn sẽ bị bào mòn hết ngày này qua ngày khác bằng phí giao dịch, lãi margin, thuế và những khoản lỗ hàng tuần.
Tôi đã chứng kiến nhiều khách hàng có số tiền vài đầu tư ban đầu lên đến vài tỉ đồng để rồi cuối cùng chỉ còn vài trăm, thậm chí vài chục triệu. Tuy nhiên, tôi cũng đã gặp rất nhiều những nhà đầu tư lỗi lạc thật sự tại thị trường Việt Nam. Những nhà đầu tư họ chỉ chuyên tìm kiếm về những doanh nghiệp tốt, ban điều hành minh bạch và đều đang bán những sản phẩm tuyệt vời. Họ nắm giữ những cổ phiếu này nhiều năm và gặt hái nhiều lời nhuận ngay sau đó. Những cổ phiếu họ tham gia thậm chí còn chẳng có tên tuổi trên thị trường vì quá ít nhiều người biết đến vì thanh khoản thấp. Trong trường hợp này thanh khoản thấp vì công ty quá tốt để chẳng có ai phải bán ra. Nhưng môi giới cần phí giao dịch, họ sẽ không bao giờ cho phép bạn mua những cổ phiếu đó. Họ sẽ chết đói mất.
Đầu tư tốt là công việc đầy nhàm chán
Đầu tư không phải là một trò chơi thú vị. Nếu nó thú vị và bạn thấy hào hứng mỗi khi đặt lệnh mua/bán, thì tài khoản của bạn sẽ nhanh chóng quay về con số 0. Đầu tư tốt là lập ra những nguyên tắc bền vững và theo sát chúng từng chút một. Bạn chỉ cần một phút lờ la những nguyên tắc mà chính mình để ra, bạn sẽ bị nghiền nát bởi thị trường.
Một nguyên tắc đầu tư càng nhàm chán bao nhiêu sẽ càng có khả năng thành công bấy nhiêu. Bởi vì bạn sẽ buộc phải tiến hành từng bước một một cách kỷ luật. Nguyên tắc đó phải không được ảnh hưởng bởi việc lên hay xuống giá của thị trường. Thật nực cười khi một ai đó cố gắng tạo ra một nguyên tắc mà chạy theo biến động của thị trường. Tôi thường gọi là triết lý đầu tư “ăn theo”.
Ví dụ, hiện tại, có rất nhiều nhà đầu tư (cả cá nhân lẫn tổ chức) đang xây dựng một triết lý dựa theo hoạt động mua bán của một số quỹ ETF. Họ nghiên cứu về cách thức mua bán của các quỹ này và chờ đợi đến đúng kỳ tái cơ cấu của quỹ và thực hiện việc mua/bán trước. Nếu họ nghĩ quỹ ETF đó sẽ mua lượng lớn một cổ phiếu nào đó trong vài ngày tới, họ sẽ mua trước để chờ đợi được bán ra hoặc ngược lại. Cuối cùng, khi các ETFs nhận ra, những quỹ này thay đổi cách giao dịch, đôi lúc còn đính kèm vài cú lừa ngoạn mục.
Vì vậy, hãy xây dựng một nguyên tắc rõ ràng, vững chắc và trên nền tảng của kinh doanh. Bởi vì, phía sau mỗi cổ phiếu luôn luôn có một doanh nghiệp đang hoạt động. Bạn sẽ cần phải theo dõi và nâng cấp nguyên tắc, triết lý đầu tư của mình thường xuyên thay vì chọn cách mua bán bất định mà chúng ta thường thấy ở nhiều nhà đầu tư. Bạn buộc phải có chính kiến của chính mình chứ không phải một khi cổ phiếu giảm lại lân la tại một diễn đàn đầu tư nào đó để hỏi thăm. Nên nhớ, nếu một ai đó đang biết mỏ vàng nằm ở đâu, họ sẽ chẳng dại dột gì nói cho bạn biết. Tôi chắc chắn cũng sẽ không bao giờ hành động ngu ngốc như vậy.
Bạn đang sở hữu một doanh nghiệp
Hãy bỏ thị trường chứng khoán sang một bên và như thế bạn sẽ không thấy giá cổ phiếu tăng giảm mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút hay mỗi giây. Bạn chỉ sẽ thấy hai thứ duy nhất: 1) tờ giấy chứng minh bạn là cổ đông của doanh nghiệp và 2) Chính doanh nghiệp mà bạn đang sở hữu.
Ở trường hợp số 1, tờ giấy đó sẽ chứng minh rằng bạn đang là một trong những chủ sở hữu của doanh nghiệp và bạn có những quyền ưu tiên tuyệt vời của một người chủ sở hữu. Bạn có quyền gặp ban điều hành của doanh nghiệp và chất vấn họ. Bạn có quyền được biết họ đang làm gì với tiền của bạn, kế hoạch ra sao và tương lai sẽ như thế nào.
Nếu bạn mua cổ phần của Vinamilk, rõ ràng bạn đang nắm giữ một phần của công ty sữa hàng đầu Việt Nam. Từng hộp sữa Vinamilk đang bầy bán ở ngoài các cửa hàng, siêu thị chính là tài sản của bạn. Đó là tiền của bạn. Người ta mua sữa về uống là đang tạo ra tiền cho bạn. Đó mới là ý nghĩa thực sự của cổ phiếu.
Ở trường hợp 2, bạn cần phải am tường và có hiểu biết về thứ bạn đang sở hữu. Trong trường hợp này là công ty Vinamilk. Bạn cần phải biết công ty của bạn trụ sở ở đâu, có bao nhiêu nhà máy và dây chuyền sản xuất như thế nào. Ai đang điều hành công ty và người đó có tính cách ra làm sao. Vì ở đây bạn không sở hữu hết doanh nghiệp nên tôi gọi đây là một hình thức góp vốn làm ăn. Bạn có tiền, bạn đầu tư vào công ty và nhiều người khác đang giúp bạn kiếm thêm tiền.
Vì vậy, đầu tư vào một doanh nghiệp không phải là việc giá cổ phiếu hôm nay xanh hay đỏ và cổ phiếu không đơn thuần là một tờ giấy. Nhiệm vụ của bạn là phải đảm bảo nguyên tắc đầu tư của mình mà bạn đã chọn là tốt nhất và ít rủi ro nhất. Nguyên tắc này phải đảm bảo bạn sẽ không mua những công ty yếu kém hay có ban điều hành thiếu trung thực.
Khi đầu tư bạn cần phải biết rõ những gì mình đang làm vì nó không phải là một trò chơi may rủi. Cuối cùng, đừng bao giờ nghi ngờ những nguyên tắc mà mình đã lựa chọn và dễ dàng đánh mất nó.
Trong trường hợp bạn không xuất thân từ lĩnh vực tài chính – đầu tư, chúng tôi khuyên bạn đừng nên tự bắt đầu bằng con số không. Hãy tìm đến những tổ chức quản lý đầu tư uy tín trên thị trường, nghiên cứu thật kỹ triết lý đầu tư của họ, đánh giá về năng lực cũng như tính trung thực của đội ngũ quản lý và ủy thác cho họ phần việc đầu tư mà bạn không giỏi.
Chúc bạn thành công và hẹn gặp lại.
